Mist collector (เครื่องเก็บหมอกละอองน้ำมัน)   ได้มีการใช้งานในวงการตัดขึ้นรูปโลหะมานานกว่า 50 ปีแล้ว เพื่อให้ผู้ปฏิบัติงานมีอากาศที่สะอาด  ลดอันตรายจากการหายใจหรือสัมผัสกับน้ำมันขึ้นรูปโลหะ  ทำให้อากาศอยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน  ลดงานซ่อมบำรุง   บทความนี้จะอธิบายปัญหาจากละอองน้ำมัน และชนิดของตัวกรองละอองน้ำมันที่โรงงานสามารถใช้ได้ 

• ผลต่อผู้ปฏิบัติงาน การศึกษามากมายได้พบว่าการสัมผัสหมอกหรือควันจากน้ำมันขึ้นรูปโลหะเป็นประจำ ทั้งทางผิวหนัง  ทางปาก การหายใจ  อาจเป็นสาเหตุให้เกิดโรคมะเร็งได้ การศึกษาอื่น ๆ พบว่าหมอก และ ควัน สร้างการระคายเคือง ต่อดวงตา และคอ  
• เพิ่มโอกาสในการเกิดอุบัติเหตุลื่นล้มในโรงงาน
• ลดความพึงพอใจในการทำงานของพนักงาน 
• ส่งผลเสียต่อสิ่งแวดล้อม  หากมีการปล่อยละอองน้ำมันออกสู่บรรยากาศภายนอกโรงงาน 
• ละอองน้ำมันอาจเกาะที่เซ็นเซอร์ของระบบดับเพลิง ทำให้เซ็นเซอร์ไม่ทำงานในกรณีที่เกิดเพลิงไหม้ 
• ละอองน้ำมันมีผลต่อระบบควบคุมของเครื่องจักร และทำให้เครื่องจักรเสียหายได้ 

วิธีการติดตั้งเครื่องกรองหมอกละอองน้ำมัน

• ติดตั้งบนเครื่องจักร
• ต่อท่อจากเครื่องจักรไปที่เครื่องกรองหมอกแบบตัวต่อตัว 
• เครื่องกรองหมอกหนึ่งตัวต่อเครื่องจักรกลุ่มหนึ่ง 3-4 ตัว
• ระบบรวมที่ใช้เครื่องกรองหมอก 1 ตัวต่อเครื่องจักรหลายตัว อาจมากถึง 20 ตัว ( Central system) 
• เครื่องกรองหมอกเพื่อกรองอากาศในโรงงาน ไม่ได้ต่อเข้าโดยตรงกับเครื่องจักร

1. แบบติดตั้งบนเครื่องจักร

เป็นแบบที่ได้รับความนิยมมาก และได้ผลดี เครื่องกรองหมอกจะมีช่องเปิดด้านล่าง และต่อเข้ากับช่องเปิดของเครื่องจักรโดยตรง หรืออาจมีท่อยืดสั้น ๆ สวมอยู่ 

                              รูปที่ 1 ติดตั้งบนเครื่องจักร 

 ข้อดี 

• เคลื่อนย้ายเครื่องจักรได้ง่าย หากมีการเปลี่ยนผังโรงงานทีหลัง 
• สามารถเปิดหรือปิดเครื่องพร้อมกับเครื่องจักรหลัก ช่วยประหยัดพลังงาน 
• น้ำมันที่ดักจับได้ จะไหลกลับเข้าเครื่องจักร 
• ไม่ต้องการพื้นที่ติดตั้งบนพื้น 
• หากเครื่องกรองหมอกเสียตัวเดียว  ก็จะมีเครื่องจักรที่ไม่มีเครื่องกรองหมอกเพียงตัวเดียว 

ข้อเสีย 

• ต้องมีชุดควบคุมมอเตอร์ทุกเครื่องจักร 
• เครื่องกรองหมอกมีทางเข้าด้านล่าง และช่องระบายน้ำมันก็อยู่ด้านล่างด้วย ดังนั้นจึงไม่ควรทำงานต่อเนื่องนานเกินไป 
• หากเพดานห้องต่ำ อาจทำให้เกะกะเครนเหนือศีรษะหรือท่อสายไฟได้ 
• หากมีเครื่องจักรมาก ต้องติดตั้งเครื่องกรองหมอกมาก 
• ใช้พลังงานมากกว่าระบบรวม 

2. ต่อท่อไปที่เครื่องกรองหมอกละอองน้ำมันแบบตัวต่อตัว   

                                                             รูปที่ 2 ต่อท่อไปที่เครื่่องกรองหมอกละอองน้ำมัน

ส่วนใหญ่จะติดตั้งเครื่องกรองหมอกละอองน้ำมันที่พื้น  แขวนกับเพดาน หรือยึดติดกับคาน จะใช้เมื่อ 

• เครื่องกรองหมอกละอองน้ำมันมีขนาดใหญ่และหนักเกินไป 
• เมื่อต้องการให้ด้านบนเครื่อง Machining center ว่าง
• เมื่อต้องการความแม่นยำของชิ้นงานสูง  แรงสั่นสะเทือนของเครื่องดักหมอกอาจมีผลต่อคุณภาพของชิ้นงานได้
• ระบบนี้ไม่ควรจะตั้งเครื่องกรองหมอกห่างจากเครื่องจักรเกิน 10 ฟุต

ข้อดี 

• ง่ายต่อการเคลื่อนย้ายเครื่องจักร
• เครื่องกรองหมอกจะทำงานเฉพาะเมื่อเครื่อง Machining center ทำงานเท่านั้น 
• การบำรุงรักษาทำได้ง่าย 
• ในขณะทำการบำรุงรักษาเครื่องกรองหมอก จะมีเครื่องจักรที่ไม่มีเครื่องกรองหมอกเพียงครั้งละตัว 

ข้อเสีย 

• แต่ละเครื่องต้องมีชุดสตาร์ทมอเตอร์
• ต้องต่อท่อให้ดี เพื่อป้องกันการรั่วไหล 
• หากมีเครื่องจักรหลายเครื่องต้องมีเครื่องกรองหมอกหลายเครื่อง
• ใช้พลังงานมาก 

3.  ระบบท่อร่วม  

เป็นการใช้เครื่องกรองหมอกตัวเดียวร่วมกับ Machining center 2-4 ตัว  (รูปที่  3)  ชิ้นส่วนที่ผลิต อาจเป็นชิ้นส่วนเดียวที่ส่งต่อจากเครื่องหนึ่งไปอีกเครื่องหนึ่ง  หรือจะผลิตชิ้นส่วนที่เหมือนกันพร้อมกันทุกเครื่องก็ได้  โดยทั่วไปเครื่องจักรเหล่านี้จะใช้น้ำมันหล่อเย็นชนิดเดียวกัน  ในกรณีนี้การติดตั้งเครื่องกรองหมอกหนึ่งตัวต่อเครื่องจักร 2-4 ตัว จะเหมาะกว่าการติดตั้งแบบตัวต่อตัว

                            รูปที่ 3. แบบท่อร่วมต่อกรองหมอกกับ Machining center 2-4 ตัว 

ข้อดี 

• เครื่องกรองหมอกจะทำงานเฉพาะเมื่อเครื่องจักรทำงานเท่านั้น 
• ประหยัดพลังงานมากกว่าการติดตั้งแบบตัวต่อตัว 
• การบำรุงรักษาเครื่องกรองหมอกน้อยลง เพราะมีจำนวนน้อยกว่า ทั้งยังประหยัดไส้กรอง และการกำจัดไส้กรองมากกว่าด้วย 
• เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงการผลิต หรือไม่จำเป็นต้องใช้ตัวกรองหมอกแล้ว ก็สามารถย้ายไปที่อื่นได้ง่าย 

ข้อเสีย 

• ต้องระวังเรื่องการต่อท่อ และการรั่วของท่อ 
• ต้องมีการปรับอัตราการไหลของอากาศเพื่อให้มีอัตราการไหลที่เพียงพอของทุก ๆ เครื่อง ซึ่งต้องใช้ความชำนาญพอสมควร

4. ระบบรวมส่วนกลาง  

ระบบนี้จะใช้เครื่องกรองหมอกหนึ่งตัวต่อ เครื่อง Machining center มากถึง 20 ตัว  ระบบนี้เคยได้รับความนิยมในอดีตแต่ในปัจจุบันไม่ค่อยมีคนใช้มากนัก  เนื่องจากมีข้อเสียหลายอย่าง 

ข้อดี 

• ต้นทุนต่ำที่สุด เพราะใช้เครื่องกรองหมอก ตัวเดียวต่อเครื่องจักรหลายตัว 
• การติดตั้งเครื่องกรองหมอก ทำได้รวดเร็วกว่า
• การบำรุงรักษาเครื่องกรองหมอกทำได้ง่าย เพราะมีเพียงเครื่องเดียว 

ข้อเสีย 

• เครื่องกรองหมอกต้องทำงาน  ไม่ว่าจะมีการเดินเครื่องจักรกี่เครื่อง ทำให้สิ้นเปลืองพลังงาน
• ต้นทุนการติดตั้งสูงขึ้นเนื่องจากต้องมีระบบท่อมากขึ้น และเป็นท่อที่มีขนาดใหญ่ขึ้นด้วย 
• ต้องระมัดระวังเรื่องการรั่วไหลของท่อ
• ถ้าในโรงงานใช้น้ำมันหล่อเย็นมากกว่าหนึ่งชนิด จะทำให้น้ำมันที่เก็บได้ ไม่สามารถน้ำไปใช้ซ้ำได้ 
• เมื่อเครื่องกรองละอองน้ำมันเสียหาย หรือต้องหยุดซ่อมบำรุง จะทำให้เครื่องจักรกลุ่มใหญ่ต้องทำงานโดยที่ไม่มีเครื่องกรองละอองน้ำมัน 
• ต้องออกแบบให้มีความสมดุลย์ของอัตราการไหลของอากาศ จากเครื่องจักรหลาย ๆ เครื่อง  

5. การกรองหมอกละอองน้ำมันในโรงงาน 

 เป็นการกรองละอองน้ำมันในโรงงานโดยที่เครื่องกรองไม่ได้ต่อไปที่เครื่องจักรที่สร้างหมอกละอองน้ำมันโดยตรง   การกรองละอองน้ำมันแบบนี้ไม่ค่อยพบมากนัก  แต่จะพบได้ในกรณีที่ไม่สามารถดูดหมอกละอองน้ำมันจากเครื่องจักรได้อย่างมีประสิทธิภาพ   หรือในบางครั้งก็ใช้เป็นระบบเสริมร่วมกับแบบที่ต่อเข้ากับเครื่องจักรโดยตรง เพื่อให้สภาพอากาศในโรงงานดีขึ้นเป็นพิเศษ 

ข้อดี 

• ใช้เมื่อมีเครื่องจักรหลายเครื่องที่ไม่มีฝาครอบ หรือไม่สามารถดูดไอน้ำมันได้อย่างมีประสิทธิภาพ
• ใช้เป็นระบบที่สองร่วมกับการดูดที่เครื่องจักรโดยตรง เพื่อให้อากาศสะอาดมากขึ้น 

ข้อเสีย 

• การกรองหมอกละอองน้ำมันจากอากาศในโรงงาน หรือในห้อง มีประสิทธิภาพสูงสุดคือ 70%   แต่ค่าเฉลี่ยมีประสิทธิภาพแค่ 50%  ซึ่งอาจไม่เพียงพอหากใช้แค่ระบบนี้เพียงอย่างเดียว 
• การกรองหมอกละอองน้ำมันในโรงงาน จะต้องมีการจัดการรูปแบบการไหลของอากาศในโรงงานทั้งหมด  ตั้งแต่เครื่องดักหมอกละอองน้ำมัน  ระบบการไหลของลมเย็นของเครื่องปรับอากาศ  พัดลมส่วนบุคคล  ถ้ารูปแบบการไหลของอากาศไม่เป็นไปในทิศทางเดียวกัน หรือมีการเปิดประตูหน้าต่าง  จะทำให้ประสิทธิภาพของเครื่องดักหมอกละอองน้ำมันลดต่ำลงกว่า 50% 
• หมอกละอองน้ำมันจะลอยไปสู่อากาศก่อนที่จะถูกกำจัด  ทำให้พนักงานมีโอกาสสูดหายใจเข้าไปได้ 

การเลือกขนาดของเครื่องกรองหมอกละอองน้ำมัน 

กรณีที่ 1 ต่อเครื่องกรองหมอกละอองน้ำมันเข้ากับเครื่องจักร  เครื่องกรองหมอกละอองน้ำมันต้องมีขนาดไม่เล็กจนเกินไป เมื่อเครื่องจักรมีประตูกันหมอกละอองน้ำมัน  เราจะคำนวณอัตราการไหลโดยเอาพื้นที่ของช่องเปิด คูณด้วยความเร็วลมที่ต้องการ (5-9 เมตรต่อนาที)  

พื้นที่ช่องเปิด = B * (l1+l2) 

ตัวอย่างเช่น ถ้าพื้นที่ช่องเปิด เท่ากับ 1 ตารางเมตร อัตราการไหลของเครื่องกรองหมอกละอองน้ำมันควรจะเป็น 9 ลูกบาศก์เมตรต่อนาที

กรณีที่ 2 การกรองหมอกละอองน้ำมันจากอากาศในโรงงาน 

2.1 ให้คำนวณปริมาตรอากาศในโรงงาน โดยใช้สูตร  ปริมาตร = กว้าง*ยาว*สูง 

2.2 ให้สังเกตว่ามีหมอกละอองน้ำมันมากหรือเปล่า ถ้ามีน้อยให้ใช้เวลา 20 นาทีต่อการกรองหนึ่งรอบ  หากปานกลาง ให้ใช้เวลา 15 นาทีต่อการกรองหนึ่งรอบ  แต่ถ้ามีหมอกละอองน้ำมันมาก ให้ใช้เวลา 10 นาที ในการคำนวณ 

2.3  หาอัตราการไหลของอากาศ   เป็นลูกบาศก์เมตรต่อนาที  (m3/min) 

= ปริมาตรของห้อง (m3)/ จำนวนนาทีต่อการกรองหนึ่งรอบ 

เช่น  ห้องเครื่อง Machining center มีขนาด  40*20*6 เมตร  และมีหมอกปานกลาง ดังนั้นเครื่องกรองหมอกละอองน้ำมันควรมีขนาด  = (40*20*6)/15 = 320  ลูกบาศก์เมตรต่อนาที  

2.4  หาจำนวนเครื่องกรองหมอกละอองน้ำมัน โดยเอาอัตราการไหลทั้งหมด หารด้วยอัตราการไหลของเครื่องกรองหมอกละอองน้ำมันแต่ละตัว  สมมุติว่าเครื่องกรองมีอัตราการไหล 32 ลูกบาศก์เมตรต่อนาที  ก็จะได้จำนวนเครื่องกรอง = 320/32  หรือ 10 ตัว 

2.5 จัดวางตำแหน่งของเครื่องกรองแต่ละเครื่อง เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพมากที่สุด ให้เกิดการไหลของอากาศเป็นรูปไข่  โดยจัดวางให้ท่อออกของเครื่องหนึ่งชี้ไปทางท่อดูดของเครื่องถัดไป 

Share